I. LỜI ĐỀ TỰA

     Về ý nghĩa việc lập tộc phả quan trọng như cả việc xây lăng cụ tổ họ. Lời nói đầu giá trị như một văn bia trường tồn. Bởi vậy, mấy tháng cuối năm 2010, họ Nguyễn Duy thực hiện lập tộc phả. Ban công tác của họ có bàn việc viết lời nói đầu của tộc phả, nhiều ý kiến hay được nêu ra để suy ngẫm. Nay tôi xin phép tập thể được chắp bút thành văn bản để tập thể thông qua, sau đó cho lưu hành cùng tộc phả. Với cách làm như vậy, đương nhiên lời nói đầu là quan điểm chung của cả thế hệ đương thời họ Nguyễn Duy ta.

     Tại sao lại cần có tộc phả? Đây là vấn đề sâu sắc quan trọng cả về tâm linh, cả về văn hóa. Tộc phả cho mọi người trong họ biết tổ tiên mình, biết chi trên chi dưới trong họ, biết anh em, chị em, cô gì, chú bác, hệ thống trên dưới hàng mấy trăm năm tới nay. Tộc phả còn lưu truyền về sau con cháu nối tiếp. Tộc phả cho biết truyền thống, hiện tại họ ta mạnh yếu, hay dở thế nào. Tộc phả tạo động lực cho con cháu phấn đấu mãi mãi.

     Con người sống với cha mẹ, vợ con, họ hàng, làng xóm, với dân với nước. Các mối quan hệ rất đa dạng. Trong đó mối quan hệ họ mạc chiếm một vị trí khá trọng lượng cần xây đắp cho tốt, có thế mới hay mới đẹp đẽ.

     Do tộc phả có ý nghĩa quan trọng nên nhiều họ đã có và giữ gìn được chu đáo từ cổ tới nay. Họ Nguyễn Duy, theo dư luận truyền khẩu thì trước đây đã có, tới khi chiến tranh chống Pháp bị giặc đốt làng cháy mất. Nay có lẽ nhờ các cụ khôn thiêng xui khiến, lại gặp lúc xu thế xã hội đâu đâu cũng đi tìm cội gốc, xây dựng tộc phả, vì thế con cháu họ Nguyễn Duy thức tỉnh quyết tâm vượt mọi khó khăn làm hoàn thành tộc phả. Chưa có thì lo làm sao phải có. Có rồi một thôi thúc mới dâng lên. Nhìn từ Cụ Tổ đến nay, họ ta biến động khá lớn. Hai chi bị phạt tự. Ba chi tồn tại nhưng nhân đinh so trong làng chưa phải đông lắm. Sang góc độ truyền thống về làm ăn kinh tế, về học hành khoa bảng, về công thương bách nghệ, về nhân tài mọi mặt chưa có gương sáng nổi trội để tôn vinh.

     Quan hệ họ hàng có nhiều điểm giống như quan hệ trọng một cái cây. Cây khỏe xum xuê trở thành cổ thụ, đại thụ là nhờ từ gốc rễ thân cành lá đều tốt tươi. Họ muốn tốt, đông nhân đinh, truyền thống oanh liệt, hiện tại bề thế, tương lai huy hoàng, sáng lạn phải nhờ vào sự tu thân tu trí, sự học hành chăm chỉ, lao động siêng năng, cần mẫn của từng người, từng nhà trong họ. Tóm lại họ muốn tốt, muốn hay, muốn đẹp bền vững cả họ phải phấn đấu có tâm thành trí sáng, đem sức lực mồ hôi công của đầu tư tích cóp dần dần liên tục. Trong họ phải đoàn kết giúp đỡ bảo ban nhau. Trong họ phải đấu tranh chống các biểu hiện xấu: lười biếng, gian xảo, trộm cắp lừa đảo, ngoa nguyền, chống mọi biểu hiện sống thất đức. Trong họ động viên nhau khuyến học, khuyến tài thúc đẩy con cháu thi đua học hay, làm giỏi tiến lên đủ ăn đủ mặc, giàu có, thành người tài nổi trội. Cả họ cần lưu ý xây dựng văn hóa sống theo hướng văn minh, lấy các tiêu chí chân thiện mỹ để vươn tới. Cả họ cần phát huy tinh thần tự tôn, tự trọng, tự cường dòng họ để thế hệ sau khá hơn thế hệ trước mới là có phúc.

     Xây dựng được tộc phả rồi, từng nhà từng chi và cả họ cần chăm sóc âm phần chu đáo, giữ gìn mồ mả, nghĩa địa chung, khi có cơ hội thì tôn tạo cho tôn nghiêm. Cú̃ng giỗ, tuần tiết đúng đạo hiếu. Đừng ai có hành vi xâm hại mồ mả nghĩa địa họ, đừng ai sống khôn nhà dại chợ.

     Tóm lại thế hệ đương thời chúng ta có thể đúc kết ra năm điều cô đọng, cơ bản là tôn chỉ hành sử để mọi thành viên trong họ phấn đấu nhằm tăng cường sức mạnh chung của cả dòng họ:

     Thứ nhất: Duy trì và phát triển truyền thống “Hiếu nghĩa với cha mẹ, biết ơn tổ tiên”;

     Thứ hai: Đối với mỗi thành viên phải luôn phát huy tinh thần “Tự tôn, tự cường, và tự trọng";

     Thứ ba: Mọi thành viên phải có trách nhiệm "Không ngừng củng cố, và tăng cường tình đoàn kết trong nội tộc";

     Thứ tư: Phải luôn luôn “Chăm chỉ, phấn đấu để trở thành người có tài, có đức”;

     Thứ năm: Ra ngoài xã hội phải biết "Kết hợp nhuần nhuyễn sức mạnh của cá nhân với sức mạnh của họ tộc, sức mạnh của họ tộc với sức mạnh của xã hội";

     Trên đây là quan điểm của thế hệ đương thời họ Nguyễn Duy về tình nghĩa và trách nhiệm họ hàng. Đề nghị chung lòng, chung sức cho họ Nguyễn Duy mãi mãi trường tồn thành cây đại thụ đáng kính.

     Sau đây xin báo cáo tiến trình tổ chức tiểu ban và các bước hoạt động tiến tới hoàn thành tộc phả để cả họ cùng rõ. Ngày giỗ họ, 14 tháng 11 (âm lịch) năm 2009, được sự cho phép của các bậc cao niên trong họ, sự đồng thuận của toàn thể họ mạc đã cử ra tiểu ban chịu trách nhiệm chính làm gia phả, bao gồm:

     1-Cụ Nguyễn Duy Chỉ (chùm họ)

     2-Cụ Nguyễn Duy Hoài (trưởng ban)

     3-Cụ Nguyễn Duy Dục (trưởng Chi thứ 5, nay là Chi thứ 3)

     4-Cụ Nguyễn Duy Việt

     5-Ông Nguyễn Duy Kiên – trưởng Họ - trưởng Chi thứ 3 nay là Chi thứ 1

     6- Ông Nguyễn Duy Ứng

     7-Ông Nguyễn Duy Đỉnh (trưởng Chi thứ 4 nay là Chi thứ 2)

     8-Ông Nguyễn Duy Dương (thư ký, và phát hành Gia phả)

     9-Ông Nguyễn Chân Thiện

     Cộng với sự hỗ trợ của mọi thành viên trong họ Nguyễn Duy ta

     Thực hiện ý nghuyện của cả họ tiểu ban đã thống nhất phải lập tộc phả theo yêu cầu sau đây:

     - Tộc phả phải có bố cục rõ ràng, dễ hiểu;

     - Chính xác, đầy đủ, đúng tôn ti trật tự và tôn trọng lịch sử;

     - Ghi lại các Tộc Ước, phản ánh trung thực các nét văn hóa đặc sắc của họ tộc, biểu dương các tấm gương lớn và đúc kết xúc tích làm tôn chỉ hành sử của mọi thành viên trong họ và để con cháu đời sau noi theo.

     Trên tinh thần đó chúng tôi, những người có vinh dự được biên tập, đã xây dựng cuốn Tộc phả như sau:

     1/ Về bố cục và phương thức xắp xếp gia phả: Tộc phả được tổ chức thành các mục: Phả ký, phả đồ, và tộc ước.

     Trong đó:

     (i) Phả ký là ghi lại dưới dạng diễn giải các thế hệ, các đời, ngày sinh ngày húy của các bậc tiền nhân, nơi ở, khái quát thân thế và sự nghiệp.

     (ii) Phả đồ là bức họa tổng thể các thế hệ từ cụ thủy tổ đến các thành viên trong họ liên tục mãi mãi.

     (iii) Tộc ước là các quy định của họ đã thành văn bản từ trước đến nay và sau này.

      2/ Đảm bảo chính xác đầy đủ, đúng tôn ti trận tự và tôn trọng lịch sử:

     Trong quá trình tập hợp thông tin làm gia phả, cụ Nguyễn Duy Hoài – Tổng biên tập đã thống nhất phương thức và được tiểu ban nhất trí thực hiện, cụ thể: Mỗi chi tự tìm hiểu thông tin của chi mình ghi chi tiết theo mẫu đã thống nhất, tập hợp đến cụ Hoài. Sau khi đã biên tập phác thảo, các chi cùng nhau thống nhất và hiệu chỉnh lần cuối. Ơn nhờ phúc đức dòng họ, mọi việc đều thuận lợi, mọi thông tin đã được nhất trí và thông qua. Các văn bản cung cấp thông tin từ các chi được ban biên tập lưu lại làm căn cứ.

     3/ Ghi lại tộc ước: Giỗ họ ngày 14 tháng 11 năm 2008, cả họ đã thông qua bản Quy Ước họ Nguyễn Duy và đã có hiệu lực thi hành. Văn bản này được bổ sung vào gia phả và là tộc ước đầu tiên của họ.

     Kết luận: Trên tinh thần cầu thị, biết lắng nghe ý kiến đóng góp của mọi thành viên trong họ, ý thức làm việc một cách nghiêm túc, tỷ mỷ đến ngày 10 tháng 11 (âm lịch) năm 2010 Tiểu Ban Làm gia phả đã được hội nghị của họ thông qua kết quả làm việc trong suốt năm qua đó là cuốn gia phả hoàn chỉnh đúng với những tiêu chí đề ra. Cuốn gia phả này không chỉ là bản thống kê chính xác, tôn trọng lịch sử các chi, các thành viên của họ mà còn mang trong đó tâm huyết, và nhiều ý nguyện tốt đẹp của thế hệ đương thời. Nêu ra các tiêu chí để cả họ cùng nhau phấn đấu với niềm mong mỏi họ ta ngày càng phát triển xứng đáng là dòng họ có truyền thống tốt đẹp, dẹp bỏ các thói hư tật xấu, đoàn kết, phát triển và tiến bộ. Mong rằng họ tộc chúng ta mãi mãi trường tồn, tương lai tới đây họ ta sẽ có nhiều tấm gương sáng được tôn vinh làm rạng rỡ và là niềm tự hào của họ tộc. Cầu mong con cháu chúng ta rồi đây sẽ có nhiều điều tốt đẹp xuất sắc ghi tiếp vào cuốn gia phả này.

     Cuốn gia phả này được in thành năm bản giống nhau bao gồm cả phả đồ, một bản được lưu tại nhà ông Trưởng tộc Nguyễn Duy Kiên cũng là trưởng chi thứ nhất, một bản lưu ở nhà ông trưởng chi thứ hai, một bản  lưu ở nhà ông trưởng chi thứ ba, một bản lưu ở nhà ông Nguyễn Duy Ứng, và một bản được lưu ở nhà Cụ Nguyễn Duy Hoài (Hà Đông).

     Cuối cùng Tiểu Ban làm gia phả xin chân thành cảm ơn sự động viên góp sức to lớn của mọi thành viên trong họ, những góp ý chân thành có giá trị để họ ta hoàn thành tốt đẹp cuốn gia phả này. Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thành viên của họ là anh Nguyễn Duy Ứng đã có những góp ý đặc biệt giá trị giúp Tiểu Ban hoàn thành lời đề tựa ý nghĩa này.

Kính bút,

Hà Nội, ngày 10 tháng 11 năm 2010 (âm lịch)

TIỂU BAN LÀM GIA PHẢ