Công chúa An Tư là con gái út của Tổ Trần Cảnh - Vua Trần Thái Tông. Ngày nay, không ai biết Công chúa sinh ra và mất ngày nào. “Đại Việt Sử Ký Toàn Thư” bản kỷ, quyển 5, tờ 47a ghi lại rằng:
“Vua sai người đưa Công chúa An Tư đến cho Thoát Hoan là có ý làm giảm bớt tai hoạ cho đất nước vậy”.
Ngày ấy, khoảng đầu năm ất Dậu (1285) giặc Nguyên đã tràn đánh tới Gia Lâm, vây hãm thành Thăng Long. Thượng Hoàng Trần Thánh Tông và Vua Trần Nhân Tông đã đi thuyền nhỏ ra vùng Tam Trỉ, còn thuyền ngự đưa ra vùng Ngọc Sơn để đánh lạc hướng giặc; Nhưng giặc Nguyên đã phát hiện ra được. Ngày 9-3 thuỷ quân giặc đã bao vây Tam Trỉ, suýt bắt được hai Vua. Chiến sự buổi đầu diễn ra bất lợi; Trong khi đó, tướng Trần Bình Trọng lại anh dũng hi sinh trên bờ sông Thiên Mạc; trước thế giặc đang mạnh, nhiều Tôn thất của nhà Trần như Trần Kiện, Trần Lộng (đều là con của Trần Quốc Khang)... kể cả Hoàng thân Trần ích Tắc đã mang gia quyến chạy đi đầu hàng quân giặc; Trần Khắc Chung được Vua sai đi Sứ nhằm làm chậm tốc độ tiến công của quân giặc không mang lại kết quả gì. Trong lúc đó, Triều đình nhà Trần cần phải có thời gian để củng cố lực lượng, tổ chức chiến đấu. Do đó, Thượng Hoàng Trần Thánh Tông bất đắc dĩ buộc lòng phải dùng kế mỹ nhân; Thượng Hoàng sai đem dâng người em gái út của mình cho tướng giặc Thoát Hoan. Lúc bấy giờ, Công chúa còn đang rất trẻ, vì nước, An Tư đành từ bỏ cuộc sống êm ấm nhung lụa trong cung đình, vĩnh biệt người thân để hiến dâng tuổi trẻ, hiến dâng cuộc đời người con gái, kể cả tính mạng của mình cho quân cướp nước. An Tư vào trận chỉ có một mình, tay không một tấc sắt. Hiểu được vận nước, cảnh mình, An Tư đã chấp nhận mọi hi sinh, tủi nhục.
An Tư đến với Thoát Hoan không phải với tư cách người con gái đi lấy chồng, mà là một vật cống nạp, dâng hiến và cũng là một tình báo, nội gián... Bởi vậy, sự hi sinh của An Tư thật là cao cả! ở trại giặc, làm vợ Thoát Hoan, An Tư đã sống ra sao, làm được những gì, không ai biết! nhưng tháng tư năm ấy (1285) quân nhà Trần bắt đầu phản công, tiến đánh hầu khắp các mặt trận, khiến cho quân xâm lược Nguyên Mông đại bại, Thoát Hoan phải chui vào ống đồng mới trốn thoát qua biên giới được.
Sau chiến thắng, Vua Trần làm lễ tế lăng miếu, khao quân, khen thưởng công thần, truy phong các tướng lĩnh. Nhưng không thấy ai nhắc đến Công chúa An Tư. Vậy Công chúa còn hay mất, Công chúa được quân giặc Nguyên mang về Trung Quốc hay đã chết trong đám loạn quân ấy? Dẫu cho triều đình nhà Trần và sử sách lúc bấy giờ không nói gì về Công chúa An Tư, thì các thế hệ đời sau vẫn giành cho An Tư một sự kính trọng và thương cảm.
(Trích” Các Triều đại Việt Nam” trang 112, 113 và “Danh tướng Việt Nam” tập I trang 86, 87)
Toàn bộ thông tin trong gia phả, là thuộc bản quyền của tộc Trần Phước (陳 福 - 富霑).
Mọi sự trích dẫn phải được phép của người quản lý đại diện cho tộc Trần Phước (陳 福 - 富霑)
Mọi thiết kế, hình ảnh trong trang web này, là bản quyền của Việt Nam Gia Phả.
