VÊn ®Ò cóng lÔ vµ Thê Phông Tæ Tiªn

trong ®Æc ®iÓm x· héi ngµy nay

* * *

 

          Thuë xu­a, N­uíc ta chñ yÕu lµ x· héi n«ng nghiÖp. Mçi Dßng Hä sèng tËp trung thµnh mét vïng nhu­ mét lµng, hay mét x· v.v... rÊt  l©u ®êi. 

          Tõ ®êi nµy ®Õn ®êi kh¸c, c¸c thÕ hÖ con ch¸u sinh ra ®Òu b¸m lÊy ®ång ruéng vµ Quª H­u¬ng, Ýt ai ®i xa hoÆc rêi Quª Hu­¬ng ®i sang xø kh¸c. V× vËy, sinh ho¹t Dßng Hä, viÖc tÕ Hä, vµ cóng lÔ Tæ Tiªn lµ mét phong tôc rÊt l©u ®êi, s©u ®Ëm, bÒn v÷ng, vµ cã bµi b¶n rÊt thèng nhÊt.

          Mçi Dßng Hä ®Òu cã mét Nhµ Thê Hä. Nh÷ng Hä lín, ngoµi Nhµ Thê §¹i T«n, c¸c Chi cßn cã Nhµ Thê cña Chi m×nh.

          Ng«i Nhµ Thêi Hä ®­uîc coi nhu­ ng«i nhµ chung cña toµn Hä, vµ rÊt thiªng liªng ®èi víi t©m hån cña tÊt c¶ mäi ng­uêi trong Dßng Hä.

          Hä nµo chu­a cã Nhµ Thê th× tÊt c¶ mäi ng­uêi ®Òu rÊt ¸y n¸y, b¨n kho¨n, thÊy nh­u m×nh ®ang cã lçi hoÆc cßn nî víi Tæ Tiªn. Bëi vËy, cho dï nghÌo tóng, Hä vÉn cè g¾ng gãp nhãp tiÒn ®Ó x©y cho ®uîc ng«i nhµ thê Hä, kh«ng lín th× nhá.

          Hµng th¸ng, vµo hai ngµy Sãc, Väng (tøc lµ mång mét vµ ngµy r»m), con ch¸u ë gÇn thu­êng ®em h­u¬ng hoa, lÔ vËt ®Õn cóng Tæ ë Nhµ Thê.

          Hµng n¨m, vµo c¸c ngµy giç Hä, hoÆc ngµy TÕt, hoÆc c¸c ngµy R»m chÝnh nhu­ r»m th¸ng Giªng, r»m th¸ng B¶y v.v..., tÊt c¶ con ch¸u trong Hä ph©n c«ng c¾t l­ît nhau d©ng m©m cç, lÔ vËt lªn Nhµ Thê cóng Tæ Tiªn cïng tÊt c¶ Vong Linh trong Hä. Cóng xong, con ch¸u, anh em qu©y quÇn víi nhau ngåi ¨n cç vµ chuyÖn trß rÊt vui vÎ. Nh÷ng nguêi kh«ng cã mÆt dù ¨n cç th× ®­uîc chia phÇn ®ua vÒ nhµ. Nh÷ng ngu­êi phô n÷ ®· xuÊt gi¸ th× ®­uîc Hä göi phÇn sang kÝnh biÕu. NghÜa lµ, m©m cç ®­uîc chia rÊt ®Òu, kh«ng ®Ó sãt mét ai.

          Khi ngåi ¨n cç, mäi ngu­êi ®­uîc xÕp theo thø tù tuæi t¸c vµ hµng vai (ngu­êi cïng hµng vai gäi lµ bµy vai, tøc lµ ng­uêi cïng ®êi hoÆc cïng thÕ hÖ ngåi víi nhau). Ng­êi cao tuæi vµ vai trªn ®­îc ngåi m©m trªn, cã r­îu. Líp Ýt tuæi hoÆc ë vai thÊp ph¶i ngåi ë m©m thÊp h¬n, vµ kh«ng cã r­uîu.

          Nãi lµ trªn hoÆc d­uíi, cao hoÆc thÊp ë ®©y kh«ng ph¶i lµ nãi theo ®é cao nhu­ tÇng 1, tÇng 2, tÇng 3 v.v... mµ lµ vÞ trÝ trang träng ë trong Nhµ Thê hoÆc trong ng«i nhµ.

          ë Nhµ Thê, m©m nµo ®Æt gÇn Hu­¬ng ¸n nhÊt gäi lµ m©m cao nhÊt, dµnh cho c¸c bËc Tru­ëng l·o hoÆc vai cao nhÊt, lïi vÒ hai bªn lµ vÞ trÝ thÊp h¬n, lïi ra hµng ngoµi lµ thÊp h¬n n÷a.

          ë ng«i nhµ, chç trang träng nhÊt gäi lµ m©m cao nhÊt, c¸c chç kh¸c lµ thÊp h¬n, phÝa ë gÇn nhµ bÕp lµ thÊp h¬n n÷a.

          ë m©m c¸c Cô bËc cao gäi lµ cã ru­îu nh­ung kh«ng nhiÒu. Mçi m©m chØ ®­uîc mét "be cñ hµnh" (®é mét phÇn tu­ lÝt). C¸c Cô uèng ru­îu b»ng chÐn h¹t mÝt, mçi Cô uèng hai ba chÐn lµ nhiÒu. V× ngµy x­ua, ru­îu rÊt hiÕm vµ quý, vµ ®­uîc coi nhu­ mét thø xa xØ, chØ cã líp Trung vµ Thu­îng lu­u míi ®­uîc dïng, chø líp b×nh d©n kh«ng ®u­îc dïng.

          Ng­uêi Téc Tr­uëng ®­uîc mäi ngu­êi trong Hä t«n träng, nªn khi ngåi m©m, dï Téc Tru­ëng cßn Ýt tuæi vÉn ®­uîc ngåi m©m trªn víi c¸c Cô. Ngu­êi con trai tru­ëng cña Téc Tr­uëng còng ®u­îc mäi ngu­êi trong Hä quý träng, nªn khi ngåi m©m, tuy tuæi cßn nhá vÉn cã thÓ ®­uîc ngåi ë m©m cao.

          Nh÷ng Hä qu¸ nhá kh«ng lµm ®­uîc, hoÆc v× lý do g× ®ã chu­a lµm ®u­îc Nhµ Thê, th× mçi khi tÕ lÔ Hä th­uêng lµm ë nhµ Téc Tr­uëng, hoÆc khi nhµ ai cã viÖc g× cÇn c¸o víi Tæ Tiªn, Hä mang h­u¬ng vµ lÔ vËt sang nhµ Cô Téc Tr­uëng ®Ó lµm hoÆc nhê Cô Téc Tru­ëng lµm cho. LÔ c¸o xong, hä ®em lÔ xuèng biÕu Cô Téc Tr­uëng mét phÇn, sè cßn l¹i ®em vÒ. LÔ c¸o th­uêng chØ lµ c¬i trÇu, n¶i chuèi. NÕu cã th× thªm be ru­îu, c¸o viÖc lín th× cã cç x«i.

          C¸c gia ®×nh trong Hä mçi khi sinh thªm nh©n khÈu hoÆc cu­íi d©u míi, ®Òu cã lÔ c¸o víi Tæ Tiªn ®Ó xin ghi vµo sæ Hä. HoÆc mçi khi gia ®×nh nµo cã ng­uêi chÕt, tr­íc khi ®­ua tang, ph¶i ru­íc Linh C÷u qua Nhµ Thê Hä ®Ó b¸i Tæ? Khi hÕt tang l¹i c¸o tæ ®Ó ghi vµo Phô Uý, bæ sung vµo Gia Ph¶?

          Khi lµm lÔ cóng Tæ Tiªn, tÊt c¶ con ch¸u cã mÆt t¹i Nhµ Thê ®Òu ph¶i quú tr­uíc bµn thê phÝa sau Cô Téc Tr­uëng. Cô Téc Tru­ëng quú riªng mét hµng ë phÝa tr­uíc, gÇn bµn thê. Quú bªn c¹nh Cô Téc Tr­ëng phÝa bªn tr¸i lµ mét Cô thuéc hµng cao tuæi, ®äc th¹o v¨n cóng vµ cã giäng ®äc hay, ®äc v¨n cóng thay cho Téc Tru­ëng, ®Ó Téc Tr­uëng b¸i l¹y Tæ. Quú bªn ph¶i Téc Tru­ëng lµ mét Cô kh¸c cã thÓ Ýt tuæi h¬n nhu­ng th«ng minh, nhanh nhÑn ®Ó gióp Téc Tr­uëng nh÷ng ®éng t¸c cÇn thiÕt khi kµm lÔ, gäi lµ Båi TÕ. Téc Tru­ëng lµ Chñ TÕ.

          Khi Téc Tr­uëng l¹y, tÊt c¶ con ch¸u quú ë phÝa sau ®Òu ph¶i l¹y theo.

 

          V¨n cóng ngµy x­ua viÕt b»ng ch÷ H¸n, cã luËt lÖ, thÓ lÖ nghiªm chØnh. Khi cóng, ngu­êi ta më Gia Ph¶ ra ®äc Phô Uý (nay ta gäi lµ Ph¶ HÖ), ®äc hÕt tÊt c¶ tªn tuæi vµ hiÖu vÞ cña nh÷ng ng­uêi ®· chÕt tõ cao ®Õn thÊp, tõ xa ®Õn gÇn ®Ó mêi vÒ thä hu­ëng lÔ cóng.

          ViÖc ®äc v¨n cóng, ngµy x­ua ®­uîc coi lµ viÖc rÊt quan träng, kh«ng ph¶i ai còng ®­uîc ®äc. Ngu­êi ta rÊt sî ®äc sai, hoÆc sãt, hoÆc ®äc nhÇm tªn tuæi, hiÖu vÞ. NÕu ph¹m ph¶i nhu­ thÕ ®­uîc coi lµ mét s¬ suÊt, mét thiÕu sãt lín, mét sù bÊt cÈn, hoÆc mét sù thÊt lÔ lín víi Vong Linh vµ Tæ Tiªn, nªn rÊt sî Vong Linh tr¸ch, ph¹t. V× vËy, ng­uêi ®äc v¨n cóng kh«ng nh÷ng lµ ph¶i cã giäng ®äc tèt mµ cßn ph¶i lµ ng­uêi cao tuæi, cã tu­ c¸ch ®¹o ®øc tèt, cã tÝnh cÈn thËn, vµ ph¶i ®­îc mäi ng­êi trong Hä tin yªu vµ t«n träng.

          Lµm Cç cóng ngµy x­ua còng rÊt ®­uîc coi träng. TÊt c¶ nh÷ng nguyªn liÖu nhu­ g¹o, nÕp, thùc phÈm v.v... ®Òu ph¶i chän thø nguyªn, s¹ch. KÓ c¶ dông cô ®Ó ®ùng §å cóng nhu­ ræ, r¸, chËu röa, nåi nÊu, b¸t, ®Üa, ®òa, mu«i, th×a v.v... còng ®Òu cã thø cÊt ®Ó dïng riªng, kh«ng ®u­îc dïng ®å dïng hµng ngµy cña gia ®×nh. NÕu ai lµm cÈu th¶ sÏ ®u­îc coi lµ mang téi.

 

          §å cóng nÊu xong, tuyÖt ®èi kh«ng ai ®­uîc ¨n hoÆc nÕm tr­íc. KÓ c¶ ng­uêi nÊu còng kh«ng ®­uîc nÕm. NÕu ai ¨n hoÆc nÕm tr­uíc còng ®­îc coi lµ mang téi.

 

          Cñi ®Ó nÊu ®å cóng còng ph¶i dïng cñi s¹ch, kh«ng ®­uîc dïng cñi lÊy ë n¬i ®­uîc coi lµ kh«ng s¹ch hoÆc c¸c thø r¸c r­uëi. 

          BÕp th× cã thÓ dïng chung bÕp cña gia ®×nh, nh­ung nÕu b¾c nÊu n¬i kh¸c còng ph¶i chän chç s¹ch, kh«ng ®­uîc b¾c bÕp gÇn nh÷ng chç ®­uîc coi lµ kh«ng s¹ch.

          ViÖc cóng lÔ Tæ Tiªn ngµy x­ua ®­uîc coi träng vµ ®­uîc lµm ®Çy ®ñ, cÇu kú vµ chu ®¸o nhu­ vËy.

* * *

          Nh­ung ®ã lµ ngµy x­ua. Cßn ngµy nay, tõ sau C¸ch M¹ng Th¸ng 8, vµ nhÊt lµ qua cuéc ChiÕn tranh chèng Mü, vµ tõ ngµy §Êt Nu­íc ®æi míi ®Õn nay, mäi viÖc ®Òu ®· thay ®æi ®Ó cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm míi.

          §èi víi Hä ta, do ®Æc ®iÓm nh­ ®· nãi ë phÇn ®Çu lµ ph©n t¸n kh¾p n¬i trªn c¶ Nu­íc, nªn nh÷ng ngµy Sãc, Väng, ngµy TÕt, ngµy LÔ v.v... phÇn lín con ch¸u ë xa kh«ng vÒ Quª Cha, §Êt Tæ ®Ó cóng lÔ Tæ Tiªn ®­uîc. Nhu­ vËy, ph¶i lµm sao cho tÊt c¶ mäi ngu­êi dï ë ®©u còng ®Òu ®­uîc Thê Phông vµ ®Òu biÕt c¸ch Thê Phông vµ cóng lÔ Tæ Tiªn. §ã lµ viÖc cÇn thèng nhÊt ë ®©y.

          ViÖc nµy, hiÖn nay ch­ua cã mét thÓ lÖ nµo quy ®Þnh hoÆc h­uíng dÉn cô thÓ c¶. V× vËy, ë ®©y chØ xin gîi ra mét vµi ý chung nhÊt nhu­ sau:

          - Thø nhÊt: TÊt c¶ chóng ta h·y nªn biÕt r»ng: Vong Linh Tæ Tiªn còng nhu­ Vong Linh Gia tiªn, lu«n lu«n ®i theo con ch¸u, lu«n lu«n ë bªn c¹nh con ch¸u. Hä lu«n theo s¸t vµ theo dâi nh÷ng ý nghÜ, nh÷ng lêi nãi, vµ nh÷ng viÖc lµm cña con ch¸u.

          Hä vÉn vui mõng khi thÊy con ch¸u hiÕu thuËn, lµm ®u­îc nhiÒu viÖc tèt, viÖc thiÖn. Ngu­îc l¹i, Hä sÏ buån, vµ cã khi tøc giËn khi thÊy con ch¸u bÊt hiÕu, b¹o ngu­îc, ®iªu ngoa, l¨ng loµn hoÆc lµm nh÷ng viÖc bÊt thiÖn, bÊt chÝnh, bÊt lu­¬ng...

          Mçi khi ta suy nghÜ, hoÆc ta nãi, hoÆc ta lµm viÖc g×, hä ®Òu nghe thÊy, ®Òu nh×n thÊy vµ ®Òu biÕt hÕt. Ng­uîc l¹i, khi hä nãi víi ta, hoÆc hä tá th¸i ®é víi ta nh­u vui mõng hay tøc giËn… th× ta l¹i kh«ng nghe, kh«ng thÊy vµ kh«ng biÕt g× c¶. V× vËy, cã c©u "T©m xuÊt thÇn ThÇn Tri" hay c©u: "ChØ dèi ®u­îc ng­uêi, kh«ng dèi ®­uîc Trêi §Êt, Quû ThÇn", hay nãi "¢m D­u¬ng c¸ch biÖt" v.v... lµ thÕ.

          Nhu­ vËy, cã nghÜa lµ: C¸c bËc TiÒn Nh©n nhu­ Cha MÑ, ¤ng Bµ, Cè Can, Tæ Tiªn cïng tÊt c¶ ngu­êi th©n dï ®· qua ®êi, Hä vÉn lu«n lu«n ë bªn c¹nh ta, lu«n lu«n ë trong nhµ ta, vµ h¬n thÕ, lu«n lu«n ë trong T©m ta. ChØ cÇn ta cã t©m nhí nghÜ ®Õn Hä vµ khÊn nguyÖn ®Õn Hä, lµ ngay lËp tøc Hä sÏ cã mÆt ®Ó nghe ta thØnh cÇu, hoÆc chøng kiÕn viÖc ta lµm. Ng­uîc l¹i nÕu ta kh«ng cã T©m hoÆc T©m gi¶ dèi th× dï cã khÊn nguyÖn hoÆc cã d©ng cóng nhiÒu lÔ vËt ®i n÷a th× Hä còng ch¼ng ngã nh×n, còng gièng nh­ ngu­êi ta khi ®ang sèng vËy.

          Thø hai: Còng cÇn hiÓu râ vµ ph©n biÖt nghÜa cña hai cÆp tõ lµ "Thê Phông" vµ "Cóng lÔ".

          Ch÷ Thê Phông lµ nãi ë phÇn t©m cßn ch÷ cóng lÔ lµ chØ vÒ hµnh ®éng cô thÓ khi lµm lÔ nhu­ d©ng lÔ vËt, th¾p h­u¬ng, d©ng h­¬ng, ®äc v¨n cóng, vµ b¸i l¹y v.v...

          Thê tøc lµ T«n thê, cung kÝnh, lu«n lu«n t«n ng­uêi m×nh ®ang t«n thê lªn trªn hÕt vµ tru­íc hÕt. V× vËy, nãi Thê Phông Tæ Tiªn lµ nãi trong cuéc sèng hµng ngµy, ta cã lu«n nhí nghÜ tíi Tæ Tiªn hay kh«ng? Tøc lµ tr­uíc khi ta ®Þnh nãi ®iÒu g×, hoÆc lµm viÖc g×, th× tr­uíc tiªn ph¶i nghÜ ngay r»ng: §iÒu ta s¾p nãi ra hoÆc viÖc ta s¾p lµm, cã ¶nh hu­ëng tèt xÊu nh­ thÕ nµo tíi Tæ Tiªn. Tæ Tiªn sÏ vui hay sÏ buån khi nghe ta nãi ®iÒu Êy hoÆc thÊy ta lµm viÖc Êy. NÕu ®iÒu ta s¾p nãi hoÆc viÖc ta s¾p lµm mµ lµm cho Tæ Tiªn vui, th× ®ã lµ tèt, sÏ nãi hoÆc lµm, cßn nÕu lµm cho Tæ Tiªn kh«ng vui, lµ xÊu, sÏ kiªn quyÕt kh«ng nãi hoÆc kh«ng lµm.

          Thªm n÷a: Nãi Thê Phông Tæ Tiªn tøc lµ lµm cho h×nh bãng Tæ Tiªn lu«n sèng trong T©m m×nh, lu«n lu«n lÊy lêi d¹y hoÆc h×nh ¶nh Tæ Tiªn ®Ó r¨n m×nh trong mçi lêi nãi hoÆc hµnh ®éng, vµ lu«n lu«n noi g­u¬ng C«ng §øc Tæ Tiªn, phÊn ®Êu kh«ng ngõng, lµm cho Tæ Tiªn ngµy thªm r¹ng danh.

          §ã lµ ý nghÜa ®óng vµ lµm ®óng viÖc Thê Phông Tæ Tiªn. Cßn vÞªc d©ng hu­¬ng, d©ng lÔ vËt, ®äc v¨n vµ b¸i l¹y v.v... ®ã lµ Cóng Tæ, lµ viÖc lµm cô thÓ, ch­ua ph¶n ¸nh ®ñ viÖc Thê Phông Tæ Tiªn. Nãi Thê Phông Tæ Tiªn lµ ®· bao hµm c¶ viÖc Hu­¬ng khãi vµ Cóng Tæ v.v...

          Nhu­ vËy, Thê Phông Tæ Tiªn ®óng tøc lµ: Ngoµi viÖc ch¨m lo H­u¬ng khãi vµ Cóng lÔ, th× tr­uíc hÕt cßn ph¶i lu«n lu«n biÕt lµm cho m×nh, cho gia ®×nh cïng con ch¸u m×nh ph¸t triÓn vµ sèng h¹nh phóc, ®ång thêi lu«n lu«n ®oµn kÕt, th­u¬ng yªu nhau víi tÊt c¶ anh em trong Hä. Vµ h¬n thÕ, lµ ph¶i biÕt sèng víi tÊt c¶ mäi ngu­êi nh­u vËy. Cã nh­ thÕ th× Vong Linh Tæ tiªn míi thËt sù vui.

          C¸i nghÜa cña viÖc Thê Phông Tæ Tiªn ®óng lµ nh­u vËy. 

 

          Ngu­îc l¹i, nÕu ®ñ quanh n¨m h­u¬ng ®Ìn, lÔ vËt d©ng cóng vµ lÔ b¸i, nh­ung con ch¸u kh«ng ph¸t triÓn, gia ®×nh hay bÊt hoµ, anh em hä hµng kh«ng ®oµn kÕt, thiÕu lßng th­u¬ng yªu t«n träng vµ gióp ®ì nhau, ®Ìn nhµ ai r¹ng nhµ nÊy, hoÆc sèng víi nhau döng d­ung, th× vÉn ch­ua ph¶i lµ Thê Phông Tæ Tiªn. V× nhu­ vËy, Vong Linh Tæ Tiªn sÏ buån v× thÊy con ch¸u m×nh bÊt ngh× vµ tho¸i thÊt.

         

          Thø 3: ViÖc cóng lÔ vµ thê  phông Tæ Tiªn  nªn  lµm  nhu­  thÕ  nµo ®Ó phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn hiÖn nay?

          Hä ta l©u nay chu­a cã Nhµ Thê, nªn hÇu hÕt mäi ng­uêi ë gÇn còng nhu­ ë xa ®Òu nãi lµ kh«ng cã chç Thê Phông Tæ Tiªn, hoÆc kh«ng biÕt Tæ Tiªn m×nh ë ®©u?… §iÒu ®ã chØ ®óng mét phÇn.

         

          §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, xin cã gîi ý nhu­ sau:

          - Khi ta ®· biÕt lµ Vong Linh Tæ Tiªn lu«n ®i theo ta, lu«n ë trong nhµ ta, th× dï chu­a cã Nhµ Thê hay dï ë xa quª, thËm chÝ cho ®Õn sang c¶ n­uíc ngoµi n÷a, vÉn cø thê Tæ Tiªn ®­uîc. Chç thê Tæ Tiªn chÝnh lµ ë trong nhµ m×nh. §ã lµ n¬i tèt nhÊt.

          Trong ®iÒu kiÖn nhu­ vËy, mçi nhµ h·y thiÕt kÕ cho m×nh mét bµn thê Tæ Tiªn. 

          Bµn thê Tæ Tiªn ®Æt chung mét n¬i víi bµn thê Gia Tiªn, nhu­ng cã thiÕt kÕ nh­u sau:

          - Toµn bé bµn thê Chia lµm 2 cÊp. Mçi cÊp cao, thÊp h¬n nhau kho¶ng chøng 20 ®Õn 30 cm, cÊp cao h¬n ë s¸t tu­êng thê Tæ Tiªn, cÊp thÊp ë phÝa tr­íc thê Gia Tiªn.

          VÒ kÝch th­uíc réng hÑp bao nhiªu lµ tuú theo ®iÒu kiÖn cña tõng gia ®×nh, nh­ung ®õng lµm cao qu¸.

          - NÕu ®iÒu kiÖn réng r·i, ë mçi cÊp nªn ®Æt 3 Gi¸ G­u¬ng, Gi¸ Gu­¬ng ë gi÷a to vµ cao h¬n Gi¸ Gu­¬ng hai bªn. NÕu ®iÒu kiÖn bµn thê hÑp th× mçi cÊp ®Æt mét Gi¸ Gu­¬ng còng ®­uîc. Tr­uíc mçi Gi¸ G­u¬ng lµ mét b¸t n­íuc cóng. Cßn m©m cç th× ®Æt chung mçi cÊp mét m©m, lä c¾m hoa còng vËy. TÊt c¶ m©m cç hoÆc lÔ vËt dï nhiÒu dï Ýt ®Òu chia ®Òu cho c¶ hai cÊp.

          VÒ B¸t h­u¬ng: Cã thÓ ®Æt ë ¸n thu­ phÝa tru­íc ba B¸t chung cho c¶ 2 cÊp, hoÆc cã thÓ ®Æt mçi cÊp ba B¸t còng ®­uîc. B¸t ë gi÷a ®Æt to h¬n vµ cao h¬n hai bªn mét Ýt.

          ý nghÜa c¸c B¸t h­u¬ng nhu­ sau:…

          Tro ®Ó c¾m h­u¬ng nªn dïng r¬m s¹ch hoÆc giÊy s¹ch ®èt råi lÊy tro, kh«ng lÊy tro bÕp, tro linh tinh, hoÆc c¸t ë s«ng suèi, v× nh÷ng thø Êy ®Òu kh«ng s¹ch.

          Tèt nhÊt lµ tù gia chñ ®Æt lÊy B¸t h­u¬ng cho nhµ m×nh. Khi ®Æt xong, tù m×nh th¾p hu­¬ng lµm lÔ c¸o ®Ó khÊn mêi Tæ Tiªn vÒ nãi râ lý do lµ ®­uîc. Kh«ng cÇn ph¶i r­uíc ch©n h­u¬ng ë ®©u vÒ c¶.

          Kþ nhÊt lµ viÖc ®i nhê c¸c ThÇy cóng, ThÇy mo, c¸c Bµ §ång cèt bèc b¸t h­u¬ng cho. NhiÒu nhµ v× ®· nhê nhu­ thÕ mµ gÆp tai h¹i.

          NÕu ë gÇn nhµ Chïa th× nhê c¸c vÞ S­u ThÇy hoÆc Hoµ Thu­îng lËp B¸t h­u¬ng cho lµ tèt nhÊt.

          ViÖc cóng lÔ cèt ë T©m chÝ thµnh, ë lßng tin chÝ cèt, thùc hµnh ®óng Néi dung vµ Môc ®Ých lµ chÝnh, kh«ng c©u nÖ h×nh thøc hoÆc bµi b¶n, v¨n vÎ.

          Khæng Tö nãi: "TÕ ThÇn nhu­ ThÇn t¹i" lµ nãi vÒ lßng thµnh vµ ®øc tin khi hµnh lÔ cóng, tøc lµ nãi: M×nh cóng ai, h·y c¶m thÊy nhu­ ng­uêi ®ã ®ang ë tr­uíc mÆt m×nh. Lêi nãi Êy rÊt ®óng.

          §ã lµ viÖc Thê Phông Tæ Tiªn trong ®iÒu kiÖn ch­ua cã Nhµ Thê hoÆc ®èi víi nh÷ng ng­uêi ë xa quª. Cßn khi ®· cã Nhµ Thê th× khi gãp lÔ vµ lµm lÔ cóng Tæ Tiªn, h·y tuú theo t×nh h×nh Cô thÓ mµ bµn b¹c vµ thèng nhÊt, sao cho b¶o ®¶m ®oµn kÕt, tho¶ m·n vµ vui vÎ míi ®­uîc. Cã nh­ vËy th× viÖc thê cóng míi cã ý nghÜa. Cßn nÕu ®Ó anh em, con ch¸u chª tr¸ch nhau vÒ chuyÖn m©m cç, lÔ vËt, tiÒn nong v.v... lµ kh«ng tèt. NÕu nh­u vËy th× viÖc cóng kiÕng sÏ kh«ng cã ý nghÜa, v× Tæ Tiªn sÏ buån.

         

          Cã mét c¸ch ®Ó thê cóng Tæ Tiªn tèt nhÊt vµ ®­uîc nhiÒu C«ng §øc h¬n c¶, xin nªu ra ®©y ®Ó mäi ng­uêi cã thÓ thùc hiÖn, ®ã lµ:

          - HiÖn nay, Vong Linh Tæ Tiªn Hä ta ®· ®­uîc Quy Y Tam B¶o t¹i Chïa CÇn Linh, thµnh phè Vinh vµo ngµy 01 th¸ng 10 ©m lÞch võa qua. VËy nªn, tÊt c¶ con ch¸u trong Hä, cho dï ë ®©u, nÕu gÇn Chïa, th× vµo c¸c ngµy TÕt, ngµy LÔ, hoÆc R»m, Mång mét v.v... h·y mua h­u¬ng hoa cïng lÔ vËt , vµo Chïa cóng PhËt, vµ xin PhËt "Håi h­uíng C«ng §øc Cóng d­uêng nµy ®Õn tÊt c¶ c¶ Vong Linh Tæ Tiªn Hä §Æng ë H­ung Th«ng, Hu­ng Nguyªn, NghÖ An".

          Lµm ®­uîc nhu­ vËy, sÏ ®­uîc ch­u PhËt minh chøng, Tæ tiªn sÏ nhËn  ®­uîc sù cóng d­uêng ®ã, vµ C«ng §øc cña ng­uêi Cóng d­uêng sÏ ®­uîc nhiÒu h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c c¸ch cóng d­uêng kh¸c. NÕu cã thªm tiÒn lµm C«ng §øc cho nhµ Chïa vµ håi h­uíng Ph­íc ®øc cho Tæ Tiªn nhu­ trªn th× cµng tèt h¬n. NÕu l¹i biÕt häc Gi¸o lý, PhËt Ph¸p, råi phæ ho¸ trong ng­êi th©n vµ Khai thÞ cho Vong Linh Tæ Tiªn l¹i cµng tèt h¬n n÷a. NÕu ai muèn lµm theo c¸ch nµy mµ b­uíc ®Çu ch­a quen th× h·y vµo Chïa hái c¸c nhµ S­u, sÏ ®u­îc h­uíng dÉn Cô thÓ. Nh­ung lµ nhí ph¶i ®Õn ®óng Chïa thê PhËt hoÆc thê Bå T¸t, kh«ng ®Õn c¸c §Òn hoÆc §iÖn, MiÕu cña tu­ nh©n.

          Cóng d­êng xong ë Chïa, vÒ nhµ vÉn lµm lÔ cóng nhu­ th­uêng lÖ, nh­ng tèt nhÊt lµ cóng cç chay.

 

          Thø 4: VÊn ®Ò V¨n cóng, hiÖn nay nªn nhu­ thÕ nµo?

          - Nhu­ trªn ®· nãi: Ngµy x­ua, V¨n cóng ®­uîc viÕt b»ng ch÷  H¸n rÊt bµi b¶n.

          Khi Cóng, ph¶i ®äc ®Çy ®ñ tÊt c¶ tªn tuæi vµ HiÖu VÞ cña nh÷ng ngu­êi ®· chÕt ®Ó mêi vÒ thä hu­ëng lÔ cóng. Nh­ng ngµy nay, nhiÒu Hä kh«ng cßn Gia Ph¶ n÷a, hoÆc nÕu cßn th× hµng n¨m còng kh«ng thÓ bæ sung kÞp thêi, do mét mÆt con ch¸u ph©n t¸n ë nhiÒu n¬i, mÆt kh¸c, hiÖn nay còng Ýt ngu­êi biÕt ®Çy ®ñ vÒ c«ng viÖc tÕ tù theo thÓ lÖ x­ua. V× vËy, nÕu ®äc tÊt c¶ tªn tuæi vµ HiÖu VÞ tõ Cô ThØ Tæ cho ®Õn c¸c ®êi sau lµ viÖc kh«ng thÓ lµm næi. NÕu ®äc, sÏ kh«ng tr¸nh khái sai hoÆc sãt.

          Tôc ng÷ ViÖt Nam cã c©u: "Lêi chµo cao h¬n m©m cç", ý nãi lµ ngu­êi ViÖt chóng ta rÊt t«n träng lêi mêi vµ lêi chµo. Nh­ng còng v× vËy mµ khi mêi hoÆc chµo mµ ®Ó sãt tªn ai ®ã lµ kh«ng æn, sÏ bÞ nh÷ng ng­uêi ®ã tù ¸i vµ tr¸ch r»ng "¡n trÇu c¸ch mÆt". ThÕ lµ sinh chuyÖn.

          Mét ®Æc ®iÓm n÷a lµ: HiÖn nay, sè ngu­êi biÕt ch÷ H¸n rÊt Ýt, nÕu khi cóng mµ ®äc v¨n H¸n th× hÇu hÕt ch¼ng biÕt g× c¶. (KÓ c¶ Vong Linh còng vËy). V× thÕ, viÖc cóng Tæ Tiªn hiÖn nay tèt nhÊt lµ nªn khÊn n«m hoÆc ®äc V¨n n«m, vµ dïng h×nh thøc mêi chung thay cho viÖc ®äc hÕt tªn tuæi vµ HiÖu VÞ. Lµm nhu­ vËy võa b¶o ®¶m ng¾n gän vµ dÔ hiÓu, rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm hiÖn nay.

          §Ó viÖc mêi chung Tæ Tiªn ®­uîc ®Çy ®ñ vµ b¶o ®¶m ®óng nguyªn t¾c  t«n ti, thø bËc, xin gîi ý cô thÓ vÒ thµnh phÇn vµ thø tù xu­íng mêi khi cóng nh­ sau:

          - §Çu tiªn lµ mêi Cô ThØ Tæ Kh¶o, ThØ Tæ TØ vµ Cô Tiªn Tæ Kh¶o, Tiªn Tæ TØ (cã thÓ ®äc Bµi VÞ hoÆc kh«ng ®äc Bµi VÞ còng ®­uîc).

          - Thø hai lµ mêi bµ C« Tæ Hä (kh«ng cã tªn tuæi vµ Bµi VÞ).

          - TiÕp ®Õn lµ mêi chung "c¸c bËc Cô Tæ trong Hä" (Kh«ng ®äc Bµi VÞ, tªn tuæi).

          - TiÕp ®Õn n÷a lµ mêi: TÊt c¶ c¸c Bµ C«, «ng B¸c, «ng Chó trong Hä (®©y lµ tÊt c¶ Vong Linh nh÷ng ngu­êi chÕt khi cßn ch­a lËp gia ®×nh, kÓ c¶ c¸c Vong Linh bÞ sa sÈy, t¶o l¹c, t¶o sa. Th­êng th× nh÷ng Vong Linh nµy lµ rÊt thiªng).

          - TiÕp n÷a lµ mêi chung "TÊt c¶ c¸c Vong Linh trong Hä".

          Víi 5 thµnh phÇn x­uíng mêi chung theo thø tù nhu­ trªn võa b¶o ®¶m ®Çy ®ñ, võa b¶o ®¶m thø tù vÒ thø bËc, võa ng¾n gän, võa tr¸nh ®­uîc tÊt c¶ nh÷ng lçi thiÕu sãt nhu­ ®· nªu ë trªn.

          Khi cóng giç Gia Tiªn, th× cóng ai, h·y ®äc tªn vµ Bµi VÞ ngu­êi ®ã, råi sau ®ã khÊn mêi tÊt c¶ Vong Linh Tæ Tiªn vµ gia tiªn cïng vÒ thä h­uëng lÔ cóng. C¸ch x­uíng mêi còng nhu­ trªn vµ thªm phÇn Vong Linh Gia tiªn nhu­  Can, Cè, ¤ng, Bµ hoÆc Cha, MÑ v.v... lµ ®ñ.

          §Ó khi lµm lÔ cóng ®­uîc su«n sÎ, mäi ngu­êi cã thÓ c¨n cø vµo gîi ý trªn mµ so¹n thµnh v¨n hoÆc cã thÓ t×m mua tËp "V¨n khÊn n«m" cã b¸n ë c¸c hiÖu s¸ch ®Ó lµm mÉu råi ®iÒu chØnh thªm cho phï hîp.

 

 

vÊn ®Ò bæ sung vµ viÕt tiÕp Gia Ph¶

* * *

          Cuèn Gia Ph¶ kh«ng ph¶i lµ c¸i cè ®Þnh vµ mäi viÖc ®­uîc ®ãng khung t¹i ®ã. Ngay ngµy h«m nay võa viÕt xong th× ngµy mai ®· kh¸c ®i råi. V× vËy, cÇn cã c«ng t¸c viÕt bæ sung Gia Ph¶.

          Ngµy xu­a, ë mçi Dßng Hä, ngoµi cuèn Gia Ph¶ ra, cßn cã mét cuèn sæ gäi lµ Sæ Hä ®Ó th­uêng xuyªn ghi chÐp sù viÖc vµ theo dâi khai sinh, khai tö, hµng n¨m ®­uîc tæng hîp viÕt tiÕp vµo Gia Ph¶. Nhê vËy mµ cuèn Gia Ph¶ lu«n ®­uîc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. QuyÓn sæ nµy cïng víi Gia Ph¶ lu«n ®Ó t¹i Nhµ Thê vµ ®­uîc b¶o qu¶n rÊt cÈn thËn.

          Hä ta ngµy nay tuy rÊt khã cã ®iÒu kiÖn lµm ®­uîc nh­u  thÕ, nh­ung Ýt nhÊt mçi nh¸nh, mçi bé phËn d©n cu­ sinh vµ mçi gia ®×nh sèng ë mçi vïng xa Quª Hu­¬ng, mçi n¨m còng nªn tæng hîp t×nh h×nh göi vÒ l­uu gi÷ cïng víi Gia Ph¶ nµy t¹i Nhµ Thê Hä, vµ cø sau 5 ®Õn 10 n¨m th× cö ng­uêi viÕt tiÕp Gia Ph¶.

          QuyÓn Ph¶ Téc nµy gäi lµ QuyÓn ®Çu, c¸c quyÓn viÕt tiÕp sau gäi lµ quyÓn 2, quyÓn 3, v.v... Ýt nhÊt lµ sau 3 ®Õn 5 n¨m, th× mçi nh¸nh h·y lËp mét s¬ ®å Ph¶ HÖ míi cña Nh¸nh m×nh göi vÒ Nhµ thê vµ göi cho nhau ®Ó bæ sung vµo QuyÓn ®Çu. Khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn th× nªn cö ngu­êi viÕt tiÕp.

          Mong r»ng c¸c thÕ hÖ sau còng h·y ch¨m lo ®Õn c«ng t¸c viÕt tiÕp Ph¶ Téc ®Ó cho Ph¶ Téc Hä ta ®­uîc liªn tôc vµ ®Çy ®ñ.

 

vÊn ®Ò ®Æt tªn con

* * *

          §· l©u l¾m råi, viÖc sinh ho¹t Hä kh«ng ®­uîc duy tr×. MÆt kh¸c, c¸c gia ®×nh l¹i kh«ng cã Gia Ph¶ Hä, h¬n n÷a nhiÒu ng­uêi do kh«ng hiÓu nªn ®· thiÕu thËn träng trong viÖc ®Æt tªn cho con. Do ®ã, nhiÒu n¨m qua, trong Hä ta ®Æt trïng tªn nhau kh¸ nhiÒu. Trong ®ã cã ng­uêi ®Æt tªn con trïng víi tªn cña bËc thuéc hµng Can, Cè mµ kh«ng biÕt.

 

          Ngµy xu­a, viÖc ®Æt trïng tªn lµ rÊt kiªng kþ vµ gäi lµ “Ph¹m Huý”.

          Kiªng kþ lµ ®óng. V× nÕu ®Æt trïng tªn th× mçi khi ta gäi con còng tøc lµ x­uíng tªn Vong Linh cña nh÷ng ngu­êi ®· khuÊt mµ gäi. HoÆc mçi khi ta tøc con, gäi con lµ “Th»ng”, lµ “Con” th× còng tøc lµ gäi c¸c Vong Linh bÒ trªn lµ Th»ng, lµ Con. ThËm chÝ, khi ta m¾ng, chöi con còng tøc lµ kªu tªn cña c¸c bËc Vong Linh bÒ trªn mµ m¾ng, mµ chöi. ThËt lµ nghiªm träng.

 

          Mçi khi ta gäi nh­u vËy, Vong Linh sÏ nghe, sÏ biÕt vµ rÊt tøc giËn, nh­ng chóng ta kh«ng biÕt mµ th«i. ThÕ nªn, viÖc ®Æt trïng tªn lµ kiªng vµ gäi lµ Ph¹m Huý lµ nhu­ thÕ.

 

          Nãi ra nh­u thÕ míi biÕt, viÖc ®Æt trïng tªn trong Hä lµ sù thÊt lÔ, thÊt kÝnh lín víi c¸c bËc Vong Linh, vµ viÖc tr¸nh ®Æt trïng tªn còng chÝnh lµ viÖc “HiÕu” víi Tæ Tiªn, víi Can, Cè, ¤ng , Bµ, víi tÊt c¶ mäi ng­êi trong Hä. §ång thêi ®ã còng chÝnh lµ ý thøc V¨n ho¸ cña mçi chóng ta.

          HiÖn nay, Hä ta ®· cã Gia Ph¶. Mçi gia ®×nh, mçi ng­uêi Cha, ngu­êi MÑ, khi sinh con nhá h·y xem vµ c©n nh¾c cÈn thËn trong viÖc ®Æt tªn cho con m×nh ®Ó khái Ph¹m Huý, ®Ó khái thÊt kÝnh, thÊt lÔ nh­ ®· nãi ë trªn. §ång thêi h·y nªn biÕt nhu­ vËy ®Ó th­uêng xuyªn bæ sung Ph¶ HÖ, göi kÞp thêi cho nhau, nh»m tr¸nh Ph¹m Huý.

          §ã lµ viÖc cÇn ph¶i t«n träng vµ ph¶i lµm kÞp thêi vËy.