THỦY TỔ HỌ HOÀNG KIM – THƯỢNG NGHĨA

Trong hoàn cảnh lịch sử của gần 500 năm về trước, đến nay dù nhiều cứ liệu sử sách ghi chép dưới nhiều hình thức khác nhau, trong khi dòng chảy lịch sử đã phủ bụi thời gian, khỏa lấp quá khứ, tư liệu mai một. Gia phả của một số dòng tộc cho biết lớp cư dân đến sớm lập cư trên mãnh đất Đông Hà / Quảng Trị kể từ thế kỷ 15 - 16 phần lớn là nhân dân lao động vùng Thanh Hóa, Nghệ An theo quy luật phát triển tất yếu của lịch sử xã hội đi tìm vùng đất mới lập nghiệp, hoặc đi theo tiếng gọi của các Triều đại phong kiến vào khai phá vùng đất mới phía Nam. Đến thế kỷ 16, đã hình thành nhiều làng, xã. Trong Ô châu Cận Lục (1) cho biết Huyện Vũ Xương có 59 đơn vị làng xã, thì trên đất Đông Hà có 14 làng (2).
Đối chiếu theo Tộc phả dòng Họ Hoàng Kim lưu giữ, thì sự hình thành dòng họ, làng mạc của chúng ta cũng từ thời gian và bối cảnh lịch sử đó. Bản tộc gia phả chữ Hán ghi: “Chính nhất thượng cao cao chi thủy tổ Hoàng Kim Đạt đại lang do tiền gian lưu tích vị nhập Thuận Hóa xứ… Hoàng Kim Giám Lê Chính Trị nguyên niên (3) tùng quốc triều tiên thánh nhập Thuận Hóa nhơn tích kiến xã cư giên thị vị bổn xã tiền khai khẩn” (Ngài thủy tổ đời đầu Hoàng Kim Đạt(*) lưu lại khi nhập xứ Thuận Hóa là Hoàng Kim Giám – thời Lê Chính Trị (3) (1558) liên tiếp kế tục và gìn giữ công đức khai khẩn của tiền nhân). Mộ phần song hồn táng tại Thượng Nghĩa – Vĩnh Ninh, Phường Đông Giang, Thành phố Đông Hà đã được tôn tạo năm 2020 (16.840902, 107.101517) (5).
Như vậy, chúng ta có thể phỏng định vị khai khẩn đầu tiên của dòng Họ Hoàng Kim cùng các vị khai khẩn của các Họ bạn đã vào sinh cơ lập nghiệp tại Làng/xã Thượng Đô, Huyện Vũ Xương, Phủ Triệu Phong (1) trước kia – nay là Làng Thượng Nghĩa – Vĩnh Ninh (Phường Đông Giang, Thành phố Đông Hà, Tỉnh Quảng Trị) chúng ta vào khoảng thế kỷ 16 đầu thế kỷ 17 (1558 - 1625).
Thời kỳ Lê Trung Hưng (4) đến nay hơn 4 thế kỷ với biết bao biến thiên của lịch sử quê hương, đất nước… Tổ tiên chúng ta đã kề vai, sát cánh cùng các vị tiền bối đồng hội đồng thuyền trong cộng đồng dân cư lúc sơ khai. Làng – Họ Hoàng Kim với sức sống mãnh liệt, tinh thần gang thép, đã vượt qua bao cam go, gian truân, nghịch cảnh đầy thử thách của tự nhiên và thời cuộc để có được cơ nghiệp ngày nay:
Từ đời thứ Nhất – “Ngài cao cao chi thủy tổ Hoàng Kim Đạt sinh nam tử nhất nhơn Ngài Hoàng Kim Giám”…

Chấp bút: Hoàng Kim Kỳ - Hậu duệ Đời thứ 14 (Tên tự: Hoàng Phương Kỳ), Năm 2022.

(*): Theo lời kể của các bậc cao niên các đời trước truyền lại - Ngài Hoàng Văn Đạt (sau đổi thành Hoàng Kim Đạt); [Hoàng Văn Đạo (Hoàng Ngọc Đạo); Hoàng Văn Bờ (Hoàng Đức Bờ) cùng Chú ruột Hoàng Văn Tân (Hoàng Văn)] di cư xứ Thuận Hóa, có con là Hoàng Văn Giám ở lại kế tục, còn cụ Đạt trở về lại Thanh Hóa. Từ đời thứ 5 của cụ Giám mới lấy tên họ Hoàng Kim như ngày nay.
(1): Tiến sung Nham hầu Dương Văn An (Nguyễn Khắc Thuần dịch), NXB Giáo dục VN (2009), Ô Châu Cận Lục – Quyển 3, Trang 35.
(2): Lịch sử Đảng bộ Đông Hà, NXB Thuận Hóa (1988), trang 1516.
(3): Hoàng Cao Khải (Hồng Liên - Lê Xuân Giáo dịch), NXB Hồng Đức (2021), Việt Sử Yếu, Trang 285: Lê Chính Trị: Năm 1558 (tức năm Mậu Ngọ, năm đầu Niên hiệu Chính Trị vua Lê Anh Tông), đức Gia Dụ đế (Tên húy Nguyễn Hoàng vào làm chức trấn thủ Thuận Hóa và chiếm cứ đất đai từ Hoành Sơn trở vào Nam);
Quỳnh Cư – Đỗ Đức Hùng, NXB Thanh Niên (2001), Các Triều Đại Việt Nam, Trang 224: Lê Anh Tông (1556 – 1573) có 3 Niên hiệu: Thiên Hữu (1557); Chính Trị (1558 - 1571); Hồng Phúc (1572 - 1573).
(4): Quỳnh Cư – Đỗ Đức Hùng, NXB Thanh Niên (2001), Các Triều Đại Việt Nam, Trang 221: Lê Trung Hưng: Lê Trang Tông (1533 - 1548) niên hiệu Nguyên Hòa. Năm năm sau, kể từ ngày Mạc Đăng Dung giành ngôi vua, đến năm Quý Tỵ (1533) nhà Lê lại được khôi phục, mặc dù vua ở đất Lào nhưng đã có niên hiệu, các nhà chép sử gọi đó là thời Lê Trung Hưng (Hậu Lê).
(5): Tọa độ Google Map.