Ở miền Nam Việt Nam, do kị húy chúa Nguyễn Hoàng nên họ Hoàng được đọc chệch thành Huỳnh từ hàng trăm năm nay.Họ Hoàng là họ phổ biến thứ 7 ở Trung Quốc.Tổng số người họ Hoàng ở Trung Quốc và Đài Loan ước tính 29 triệu người, ngoài ra còn có hơn hai triệu người Hoa kiều mang họ này. 4,3 triệu người Việt và 1 triệu người Triều Tiên có họ Hoàng. Điều tra dân số năm 2000 của Hàn Quốc cho thấy đây là họ của 644.294 người, xếp thứ 17.[1]. 1. Nguồn gốc họ Hoàng. (HUỲNH) Theo bộ Bách Tính Tầm Nguyên (Trung Quốc)dưới thời Phục Hy Thị, một nhà có 8 anh em chia nhau mỗi người đi một phương, lập thành 8 bộ lạc khác nhau, trong đó có bộ Lạc người Hiên Viên nổi tiếng vì biết phát cỏ làm ruộng, biết chế tạo và sử dụng vũ khí để đánh dẹp. Đến thời Thần Nông Thị, bộ lạc người Hiên Viên đã phát triển thành bộ lạc hùng cường, rất có thế lực. Để nhớ về nguồn cội, người Hiên Viên ghi lại bộ phát tích của tổ tiên mình theo điển tích: Một trong 8 anh em, họ dùng chữ Nhất là Một và chứ Bát là Tám; Phát cỏ làm ruộng, họ dùng chữ Thảo là Cỏ và chữ Điền là Ruộng. Bốn chữ: Nhất, Bát, Thảo, Điền đem sắp xếp gọn lại thành chữ HOÀNG để làm họ. Sau này họ Hoàng xưng đế thay Thần Nông Thị gọi là Hoàng Đế Hiên Viên. Hoàng Đế là vua thứ ba trong Ngũ Đế: Phục Hy, Thần Nông, Hoàng Đế, Nghiêu, Thuấn. Theo gia phả họ Hoàng ( Trung Quốc): Kể từ khi Huệ Liên, con trai của Lục Chung, hậu duệ của Hoàng Đế được vua Thuấn ban cho đất Tham Hồ (nay là đất Sơn Dương, tỉnh Sơn Tây), đến năm 2200 trước công nguyên (TCN), thì đổi thành đất của nước Hoàng, và ban cho Huệ Liên thành họ Hoàng, tên Yun từ đấy con cháu họ Hoàng thay nhau cai trị đất này cho đến thời Xuân Thu (722- 482 TCN), thì bị nước Tấn chiếm mất. Như vậy, kể từ đời Hoàng Đế đến Huang Yun, tất cả 12 đời. Vào năm 891 TCN, Chu Thảo Vương phong hầu cho Hoàng Hi, con trai của Hoàng Thạch, hậu duệ thứ 53 của Huệ Liên và phong cho đất ở vùng phía Đông sông Hán (nay thuộc đất Nghi Thành, Hồ Bắc, vốn là lãnh địa của 4 nước Giang, Hoàng, Đạo, Bá), gọi là nước Hoàng. Nước Hoàng ở Nghi Thành, Hồ Bắc được xem như nước Tây Hoàng trong lịch sử. Vào năm 845 TCN, Hoàng Mạnh, aka của Hoàng Chương dời đô nước Hoàng từ Nghi Thành về Hoàng Xuyên, tỉnh Hà Nam, lập lên nước Hoàng mới và thay nhau thống trị đến năm 648 TCN thì bị nước Sở chiếm. Hầu mục Hoàng Xí Sanh chạy thoát, lánh sang nước Tề (nay là tỉnh Sơn Đông). Thần dân nước Hoàng buộc phải di chuyển về đất nhà Chu (nay thuộc tỉnh Hồ Bắc), nơi được gọi là Giang Hạ quận thời nhà Hán (nay là Hán Vũ). Ngày nay nhiều nơi ở vùng này vẫn còn mang tên Hoàng, như Hoàng Mai, Hoàng Thạnh, Hoàng Cương, Hoàng Pha... Một phần lớn thần dân nước Hoàng dời đến vùng phía Nam sông Trường Giang, Dương Tử, dần dần đồng hoá dân địa phương thành dân tiểu số, là họ Hoàng không thuần Hán đang sống ở vùng Nam Trung Quốc ngày nay. Từ Giang Hạ, họ Hoàng đi khắp Trung Hoa và thế giới. Từ đây Giang Hạ được xem như là cái nôi của họ Hoàng. Ngày nay họ Hoàng được gọi là Hoàng Giang Hạ, và tên gọi Giang Hạ tương đồng với họ Hoàng. Sau ba thế kỷ suy tàn, họ Hoàng được phục hưng khi Hoàng Hiết, hậu duệ họ Hoàng được tiến cử làm Tể tướng nhà Chu, được phong là lãnh Chúa Xuân Thân (314 - 238 TCN). Đến thời nhà Hán, họ Hoàng bước vào thời kỳ cực thịnh khi Hoàng Bá (130 - 51 TCN) lại được phong làm Tể tướng . Khi quân Nguyên Mông xâm lược Trung Hoa (1279), dựng lên triều Nguyên (Yuan 1279 - 1368), họ Hoàng từ thời kỳ huy hoàng cực thịnh bước vào thời kỳ suy tàn không thể khôi phục được. Vào thời nhà Tấn (265 - 420), rợ Hồ xâm chiếm phía Bắc Trung Hoa, nhiều cư dân họ Hoàng theo vua Tấn di cư xuống phía Nam. Đây chính là thời gian họ Hoàng nhập cư vào Phúc Kiến. Đến đời nhà Đường (618 - 970 SCN) thì nhập cư vào Quảng Đông, rồi phát triển trở thành dòng họ lớn và đứng thứ 3 ở Nam Trung Hoa ngày nay. Cuối nhà Minh (1368 - 1644), nhiều quan lại họ Hoàng theo Trịnh Thành Công phục Minh, chống Nhà Thanh (1644 - 1912) bị thất bại, đã vượt biển trốn sang Đài Loan và xuống vùng Đông Nam Á, trong đó có nước ta. Như vậy, kể từ ông tổ (Huang Yun - 2253 TCN), tính đến nay đã là 4200 năm, trải qua trên 550 đời. Theo từ điển Bách Khoa Toàn Thư, đến năm 2000 họ Hoàng có dân số trên toàn thế giới khoảng 37 triệu người. Họ Hoàng ở Trung Quốc và Đài Loan xếp thứ 8 trong các dòng họ với 29 triệu người và hơn 3 triệu Hoa kiều. Triều Tiên có 1 triệu người. Hàn Quốc có 644.294 người họ Hoàng, xếp thứ 17 trong các dòng họ. Ở Việt Nam, đến nay có khoảng 4.3 triệu người mang họ Hoàng. Ở Nam Việt Nam, do huý kỵ chúa Nguyễn Hoàng nên họ Hoàng được đọc chệch thành Huỳnh từ hơn 300 năm nay. Hiện nay Ban Liên Lạc họ HOÀNG - HUỲNH trong cả nước đã được thành lập tại WWebsite: http://Banlienlachohooanghuynh.com.vn.