ĐỜI THỨ 15 MAI LÂM NGHIÊM CHÂU TUỆ :

     Sinh năm Bính Dần 1866 đậu cử nhân khoa Đinh Dậu 1897 ( có ghi ở Quốc triều đăng khoa lục - Bộ Giáo Dục Việt Nam, trang 238 ) Sau vào Huế thi Hội đậu Phó Bảng khoa Tân Sửu 1901. Sơ bổ huấn đạo từ đời Thành Thái. Ông được cải sang ngạch hành chính thời vua Duy Tân ( 1907-1916 ), làm tri huyện và trị nhậm tại nhiều nơi : Kim Động - Hưng Yên, Yên Bái, Thái Nguyên, Đông Anh, Phúc Yên, Yên Dương - Hải Dương. Lúc thiếu thời, tuy Hòa Xá chỉ cách Hà Nội có hơn 40 Km, song tin tức về sự can thiệp của Pháp vào chính tình Việt Nam hãy còn rất lẻ tẻ. Triều đình Huế đã ký với Pháp hòa ước Nhâm Tuất 1862 nhượng cho Pháp 3 tỉnh Biên Hòa, Gia Định, Định Tường. Lúc đầu ông Châu Tuệ học các thầy đồ trong làng, không khỏi chịu ảnh hưởng của giới sĩ phu thời đó. Ngay năm 1874 phong trào Văn Thân nổi dậy ở Nghệ An lan rộng đến Hải Dương, Quảng Yên, Tuyên Quang. Từ 1881 Pháp lại dùng binh chiếm Bắc Kỳ. Tổng đốc Hoàng Diệu tự vẫn. Tỉnh biện sự sứ lui về Mỹ Đức. Chiến tranh kéo dài đến 1883 thì vua Tự Đức băng hà. Tiếp theo là sự phế lập trong triều do Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Tuyết chủ mưu, rồi chấp nhận sự bảo hộ theo hòa ước 1883.