NHƯ CÂY CÓ GỐC, NHƯ NƯỚC CÓ NGUỒN;

Con chim có tổ, con người có tông.

Cuộc sống của chúng ta hiện tại dường như bị cuốn hút vào nhịp sống nhộn nhịp của thời đại công nghiệp và ánh sáng văn hóa mới đã làm cho văn hóa gia tộc phần nào bị phai nhạt theo thời gian. Nhất thiết, để gìn giữ những tập quán tốt đẹp về thân tộc vốn có của một dòng họ, để con cháu biết và hiểu rõ về cội nguồn của mình, việc lập gia phả những tưởng đó là một cách duy trì kỷ cương lễ giáo, đặt nền tảng đạo lý cho gia đình, cố gắng chấn chỉnh nếp ăn ở của mọi người trong họ tộc, đồng thời đặt nền móng việc thờ phụng tổ tiên cho được quy cũ, với mục đích cùng nhau uống nước nhớ nguồn. 

Gia phả là sách ghi chép; là vật thiêng liêng của tộc họ, nó đánh thức ở con người sự hướng về cội nguồn. Cùng với tư tưởng tìm về cội nguồn và sự thiêng hoá, gia phả còn xây dựng được niềm tự hào về dòng họ, nhất là đối với những dòng họ có truyền thống văn hoá hoặc có công lao xây dựng, bảo vệ quốc gia, dân tộc, cộng đồng, làng xã.

Gia phả cũng là lịch sử của một dòng họ, một gia đình lớn. Dây là bản ghi chép lại lai lịch, thân thế, sự nghiệp của từng người trong gia tộc, theo thứ tự các đời. Là việc xác minh những cứ liệu và dấu tích của các thế hệ trong từng Chi, từng Ngành, từng gia đình và từng người cùng chung một Thủy Tổ của một dòng họ (theo thứ tự các đời và niên biểu) để lưu truyền mãi cho đời sau.

Có gia tộc, dòng họ mới có gia phả. Gia phả cần thiết cho mỗi gia đình dòng họ, đây là báu vật rất thiêng liêng.

Đúng và rất đúng với những người có ý thức tôn kính tổ tiên và quý trọng tình cảm họ hàng-gia tộc. Lịch sử họ Đào Bá ở Tế sơn - Đồng lạc - Chí linh - Hải dương đã chứng minh điều đó.

Cách đây khoảng 300 năm, họ Đào Bá đã có nhà thờ khá khang trang, uy nghi toạ lạc trên khu đết đến gần 3.000m2 ở giữa làng. Trong nhà thờ lưu giữ Gia phả chứa nhiều thông tin quý giá về nguồn gốc, lịch sử phát triển...theo thứ tự và niên biểu của từng Ngành, từng Chi trong dòng họ để lưu truyền mãi cho đời.

Rất tiếc, do những biến động của lịch sử và xã hội, cộng với sự kém cỏi về nhận thức và thiếu tinh thần trách nhiệm của một số con cháu trong thời điểm những năm 60 ở thế kỷ trước. Nhà thờ và Gia phả của dòng họ chúng ta bị hủy hoại. Sự xúc phạm vong linh tổ tiên như thế đã làm cho con cháu ngậm ngùi hối tiêc và ân hận.

Rất may cho chúng ta là đã tìm lại được các tấm bia đá do Tổ tiên để lại. Bia khắc vào năm Đinh sửu, đời vua Tự Đức (Tức năm 1877 dương lich-cách đây hơn 130 năm). Ở đó các Cụ đã khắc ghi tóm lược gia phả của dòng họ từ đời thứ nhất đến đời thứ 7. Đến năm Bảo Đại thứ 2 (tức tức năm 1926 Dương lịch) lại cho khắc bia bổ xung từ đời thứ 7 đến đời thứ 10.

Khát vọng xây dựng lại nhà thờ, lập lại gia phả là nguyện vọng của tất cả bà con trong họ.

Với ý thức hướng về cội nguồn và nhiệt tình cao độ của bà con nội ngoại trong họ, năm 2004 nhà thờ đã được khôi phục đúng trên phàn đất linh thiêng xưa (xem ảnh).

 Dù đang sống ở quê hương hay làm ăn ở nơi xa, cưa đến ngày 6 tháng Giêng là con cháu trong họ lại quây quần bên nhau dâng hương thành kính tưởng niệm nhớ về cội nguồn - Đây là ngày Giỗ Họ đã duy trì từ nhiều đời nay.

Việc viết lại gia phả đã được mọi người rất quan tâm. Song vì nhiều lý do cho đến nay vẫn chưa hoàn tất được.