Trần (Hán tự: giản thể 陈; phồn thể 陳; pinyin: Chén) là một họ ở Trung Quốc, Việt Nam, Đài Loan, Hồng Kông, Singapore và một số nơi khác trên thế giới. Đây cũng là tên của một triều đại của lịch sử Việt Nam và một triều đại khác ở Trung Quốc.

   Theo thăm dò của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, tháng 1 năm 2006, họ Trần đứng thứ 5 về số người tại Trung Quốc. Họ Trần phổ biến hơn tại miền Nam Trung Quốc. Tại Việt Nam, họ Trần cũng có nhiều khả năng là họ phổ biến thứ hai chiếm 11% , sau họ Nguyễn (38,4%). Tại Đài Loan, đây cũng là họ phổ biến nhất, chiếm 11% dân số .

    Nhà Trần là triều đại phong kiến trong lịch sử Việt Nam, bắt đầu khi vua Thái Tông lên ngôi năm 1225 sau khi giành được quyền lực từ tay nhà Lý và chấm dứt khi vua Thiếu Đế, khi đó mới có 5 tuổi bị ép thoái vị vào năm 1400 để nhường ngôi cho ông ngoại là Hồ Quý Ly tức Lê Quý Ly – tổng cộng là 175 năm.

 

Đền nhà Trần ở Nam Định

  Dòng họ Trần trải qua 14 đời vua cai trị đã đem lại cho nước Đại Việt ta những chiến công hiển hách, đất nước được hưởng nền thái bình - thịnh trị, quốc thái - dân an. Nhà Trần đã lập được nhiều công lao hiển hách ghi dấu đến ngàn năm. Theo nhà sử học Việt Nam - Dương Trung Quốc thì những đóng góp của nhà Trần là vô cùng to lớn, nhà Trần đã trở thành một trong những vương triều lãnh đạo quốc gia lâu đời nhất trong lịch sử Việt Nam.

Một công trình trong quần thể Đền Trần, Nam Định

   Làng Hương Gia nằm bên dòng sông Cà Lồ hiền hòa, ngày xưa có tên là làng Gia Hạ. Tuổi của làng có lẽ cũng khoảng  năm trăm năm. Họ Trần đến đây khai khẩn sinh sống và là họ lớn nhất của làng Hương Gia. Họ Trần gắn liền với lịch sử chống giặc ngoại xâm, giữ yên bò cõi đất nước. Ngày nay ở làng còn đền thờ hai ông Trương Hống, Trương Hát là những người đã lãnh đạo nhân dân sống dọc sông Cà Lồ chống giặc ngoại xâm. Đền đã vinh dự được đón Bác Hồ về thăm. Đền là nơi trú ngụ của các chiến sỹ phi công lái máy bay chiến đấu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

    Trải qua rất nhiều đời, nhiều năm, Họ Trần chia thành nhiều chi, cành, nhánh. Do chiến tranh, do thiên tai nên gia phả của họ đã bị hư hỏng, thất lạc. Phần gia phả sau chỉ là một cành nhánh nhỏ của họ Trần, ở đó cụ tổ là cụ Trần Văn Bính. Trưởng họ bây giờ là ông Trần Văn Chanh. Tháng 9-2005, các ông: Trần Văn Chanh, ông Trần Hữu Tỵ, ông Trần Xuân Đỉnh tiến hành lập gia phả. Biên soạn gia phả là Trần Xuân Lý. Tháng 7-2008, Trần Xuân Lý đưa gia phả lên trang web http://www.vietnamgiapha.com để con cháu gần xa tiện bề tra cứu, sử dụng.

     Chi cành họ tính từ cụ tổ Bính đã có công lao nhất định trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, Nhật, Mỹ, Tàu. Đã có những liệt sỹ hy sinh vì đất nước, vì nhân dân. Những người không tham gia trực tiếp trong các cuộc kháng chiến thì đều gián tiếp có tham gia sản xuất, là hậu phương cho công cuộc kháng chiến. Sau này, hòa bình lập lại thì các cụ, ông, bà, bố mẹ, bác, chú... đều chăm chỉ làm ăn góp phần xây dựng kiến thiết đất nước. Nối tiếp truyền thống của đất nước, quê hương, dòng tộc con cháu họ Trần quyết tâm phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện, học tập, công tác, lao động để xứng danh tổ tiên không làm hổ thẹn gia đình và dòng tộc.

  Câu nói của dòng họ:

大德	Đại đức	Đức lớn
帝德乾坤大， 威聲靜八埏。 幽陰蒙惠澤， 優渥拜沖天。	Đế đức càn khôn đại, Uy thanh tĩnh bát diên. U âm mông huệ trạch, Ưu ốc bái Xung thiên.	Đức sánh ngang trời đất, Uy làm bặt tám phương. Hang sâu nhuần mưa móc, Ơn thấm đến thần vương.